De Westhoek wordt bijna altijd meteen gelinkt aan de Eerste Wereldoorlog. Terecht!
Tussen 1914 en 1918 vond er niet enkel ongekende gruwel plaats, maar werd ook wereldgeschiedenis geschreven. Onze huidig wereld werd toen voor een groot deel gevormd.
Maar die Grote Oorlog was niet het enige conflict in dit gebied. De Westhoek is al eeuwenlang het toneel van diverse slagen en gevechten. Eén van de gruwelijkste periodes uit de geschiedenis van de regio speelt zich af in de tweede helft van de zestiende eeuw: de beeldenstorm en de daaropvolgende tachtigjarige godsdienstoorlog. Het gebied werd compleet vernield en ontvolkt. De verwoesting was zo fel dat je op vandaag hard moet zoeken om ook nog maar iets terug te vinden in de Westhoek wat van vóór die tijd dateert.
Maar waarover ging dat toen precies? Ik leg het jullie snel even uit.
In de late middeleeuwen kende het huidige grensgebied uiterst succesvolle tijden. Dankzij de textielindustrie (in eerste instantie lakenhandel) floreerden plaatsjes als Hondschoote, Steenvoorde, Ieper, … maar ook bijvoorbeeld Nieuwkerke, een huidige deelgemeente van Heuvelland met op vandaag ongeveer 1 500 inwoners. Volgens bepaalde bronnen zou het eind 16e eeuw echter een stadje met bijna 20 000 inwoners geweest zijn! Dit dankzij die textielindustrie.
Met het vervaardigen van stoffen van hoge kwaliteit werd groot geld verdiend. Centen die echter niet of nauwelijks tot bij de hard werkende massa terechtkwam. Dit onrecht zorgde voor een frustratie die zich vooral ging uiten tegenover de Rooms Katholieke Kerk. Een religie die zijn rijkdom maar al te graag etaleerde en waar je zelfs je plaatsje in de hemel kon “kopen”. Toen uiteindelijk een nieuwe godsdienst (het Calvinisme/Protestantisme) zijn intrede deed gingen de arme arbeiders zich meer en meer afkeren van het katholicisme. De spanning in het gebied groeide zienderogen.
Op 15 augustus 1566 barstte het conflict los. De armen (in het frans ‘les gueux’ – vandaar de bijnaam Geuzen) begonnen vanuit de bovenvermelde textielsteden aan een heuse vernieltocht. Kerken, kloosters en abdijen werden vernield. Alles wat ook maar een beetje katholiek leek moest er aan geloven. In Reningelst (Poperinge) werden zelfs een aantal geestelijken opgepakt en bij Nieuwkerke gruwelijk terechtgesteld.
De zeer katholieke Spaanse heersers lieten het hier uiteraard niet bij en wat volgde was een al even barbaarse repressie. De strijd tussen protestanten en katholieken bleef nog jarenlang aanslepen.
Begin 17e eeuw triomfeerden in Vlaanderen uiteindelijk de katholieke Spanjaarden. De protestanten vluchtten naar Nederland. Die 17e eeuw wordt in Nederland nog altijd als “De Gouden Eeuw” aanzien. De invloed van de uitgeweken intellectuelen uit de Westhoek en de rest van Vlaanderen speelde daar een onmiskenbare rol in.
Benieuwd naar meer? Bekijk dan mijn vlog van deze week en stap mee richting de plaats waar in 1568 de drie priesters uit Reningelst werden vermoord.
Ontdek op deze kaart de locatie van het kruis in de vlog.
Miguel Bouttry 